The Maharaja Duleep Singh (1838-1893), sygnowany i datowany 1854
Franz Xaver Winterhalter (1805-1873)
Olej na płótnie
Wymiary: 204.0 x 110.0 cm (support, canvas/panel/str external) | RCIN 403843
Miejsce: Durbar Corridor, Osborne House
Royal Collection Trust



Winterhalter urodzony w Niemczech, był głównym portrecistą na dworze królowej Wiktorii w pierwszej połowie jej panowania. Po raz pierwszy przyjechał do Londynu w 1842 roku na polecenie Louise, królowej Belgów, pracował dla królowej Wiktorii aż do śmierci, malując ponad sto obrazów. Królowa Wiktoria podziwiała światło, świeże kolory i często zlecała mu malowanie przedmiotów o prywatnym znaczeniu.
Kim był Dalip Sigh? To syn maharadży Randźita Singha i jego siedemnastej z kolei młodziutkiej żony Dźindan. Urodzony 8 września 1838 roku nigdy nie poznał ojca, ale miał to szczęście, że został uznany za prawowite dziecko. Ten bowiem po przejściu dwóch udarów zmarł. W Pendżabie rosły wpływy Kompanii Wschodnioindyjskiej i przez kolejne lata trwała walka o władzę. 18 września 1843 roku pięcioletniego Dalipa Singha namaszczono na władcę Pendżabu. Jego matka, Dźindan miała wówczas 26 lat i oświadczyła, że sama będzie rządziła Pendżabem w imieniu syna. Jej brat Dźawahara Singh został powołany na stanowisko wezyra. W kraju rozpoczęły się kolejne walki o władzę. Dźawahara został zarąbany w obecności małego Dalipa i jego matki, która na nowo po kilku tygodniach podjęła obowiązki regentki. Tymczasem Brytyjczycy ścierali się z armią sikhijską. 9 marca 1846 roku podpisano traktat pokojowy w Lahore, w którym Brytyjczycy przysięgli, że pozostaną tylko do czasu osiągnięcia przez Dalipa 16 lat, jeśli on zgodzi się na obecność rezydenta, lokalnego gubernatora, upoważnionego do kierowania wszystkimi sprawami państwa.
![]() |
Dalip Singh ok. 1864 r. |
Kiedy Dalip skończy 16 lat, będzie mógł rządzić samodzielnie, a Brytyjczycy odejdą w przyjaźni. Szybko wymuszono na chłopcu podpisanie poprawek do tekstu mówiące m.in. o stacjonujących oddziałach brytyjskich w Lahore. Jedynie Dźindan widziała problem, ale nowy rezydent Lahore, sir Henry Lawrance, był zdania, że należy matkę wydalić i odciąć od syna. W grudniu 1847 roku, młodziutki maharadża został wysłany do Ogrodów Shalimar, a Dźindan uwięziono. W 1848 roku Brytyjczycy mianowali nowego gubernatora generalnego Jamesa Andrew Broun-Ramsaya, hrabiego Dalhousie, który z kolei mianował sir Fredericka Curriego na nowego rezydenta na dworze sikhijskim. 29 marca 1849 roku Dalipa Singha zmuszono do podpisania nowego dokumentu, w którym rezygnował ze wszystkich swoich praw, tytułu i roszczeń do władzy nad Pendżabem oraz przekazywał klejnot Koh-i-noor Królowej Anglii.
![]() |
'Maharani Jindan'. Wife of Maharaja Ranjit Singh and mother of Maharaja Daleep Singh |
Dziesięcioletni Dalip został odesłany z Pendżabu do fortecy Fatehgarh Hill. Jego opiekunami aż do chwili, kiedy Dalip stanie się mężczyzną, zostali szkocki lekarz John Spencer Login i jego żona Lena. Tymczasem Koh-i-noor został odesłany do Anglii, a następnie eksponowany na Wielkiej Wystawie w Londynie w 1851 roku.
![]() |
Maharadża Randźit Singh, ojciec Dalipa |
8 marca 1853 roku maharadża Dalip Singh w wieku 14 lat przeszedł na chrześcijaństwo. Kiedy skończył 15 lat zapytał opiekunów czy będzie mu można kiedyś odwiedzić Anglię. Wiktoria z entuzjazmem udzieliła zgody, a Dalip wraz z opiekunami wyruszył w podróż. Na dworze królewskim stał się ulubieńcem Wiktorii, a za zamkniętymi drzwiami został członkiem rodziny. Książę Albert zaprojektował dla niego herb do użytku w Anglii. Była to postać lwa stojącego pod niewielką koroną zwieńczoną pięcioramienną gwiazdą. Albert wybrał dla niego dewizę: „Raczej czynić dobro, niż zwracać na siebie uwagę”.
![]() | |
Dalip Singh, ok. 1865 r. |
10 lipca 1854 roku Dalip Sigh stał na specjalnie zbudowanym podeście w Białym Salonie pałacu Buckingham i na życzenie królowej Wiktorii pozował do obrazu malowanego przez Franza Xaviera Winterhaltera. Wiktoria miała zamiar powiesić ten portret w Osborne House. Maharadża miał na sobie jedwabny strój, bogato haftowaną złotem koszulę, diamentową egretę i turban ze szmaragdami. Na stopach miał haftowane ciżmy z noskami zakrzywionymi do góry. Na szyi zaś miniaturowy portret Wiktorii oprawiony w brylanty, drugi zaś przypięty na wysokości serca przez co niewidoczny.
Utrata Koh-i-noora była nadal dla Dalipa bolesna. Na życzenie królowej Wiktorii lady Lena Login porozmawiała z Dalipem o Koh-i-noorze podczas przejażdżki po Richmond Park. „Dużo bym dał, żeby znowu trzymać go w ręku! Byłem dzieckiem, maluchem, kiedy zmusili mnie do oddania go zgodnie z postanowieniami traktatu, ale teraz, gdy jestem mężczyzną, chciałbym mieć taką władzę, żeby osobiście położyć go na dłoni Jej Wysokości”. Następnego dnia podczas pozowania do obrazu, na specjalne życzenie królowej w Sali pojawił się żołnierz królewskiej straży przybocznej ze szkatułką. Królowa wyjęła klejnot i położyła go na dłoni Dalipa, który po pewnym czasie jego obserwacji w ciszy i skupieniu „ … jako lojalny poddany osobiście przekazać mój symbol władzy – Koh-i-noor!”.
Dalip Sigh przez kolejne siedem lat żył jak angielski arystokrata, ale gdy skończył 21 lat zaczał myślami wracać do matki. Zdrowie Rani Dźindan przebywającej w nepalskim więzieniu było nadwątlone. Dalipowi pozwolono odnowić kontakty z matką najpierw poprzez listy, potem dzięki spotkaniu 16 stycznia 1861 roku. Pozwolono Dalipowi zabrać matkę do Anglii. Pod wpływem matki Dalip zaczął się zmieniać. 1 sierpnia 1863 roku Dźindan umarła w londyńskim domu kupionym jej przez syna mając zaledwie 46 lat. Dalip ożenił się 7 czerwca 1864 roku z szesnastolatką, nieślubną córką niemieckiego kupca i abisyńskiej niewolnicy, która od urodzenia mieszkała w zamkniętej chrześcijańskiej misji w Kairze. Taki był osobisty wybór Dalipa.
![]() |
Bamba Müller (1848-1887), Maharani Bamba, Lady Duleep Singh |
Kupił posiadłość, a następnie rozbudował ją - Elveden Hall. Zaczął być bon vivantem, zaczął pić, otaczać się tancerkami, kobietami o złej reputacji.
![]() |
Czworo z sześciorga rodzeństwa |
![]() |
The Duleep Singh Princesses |
Przez pierwsze dziesięć lat małżeństwa urodziło się sześcioro dzieci: Victor Albert Jay (1866–1918), Frederick Victor (1868–1926), Bamba Sophia Jindan (1869–1957), Catherina Hilda (1871–1942), Sophia Alexandra (1876–1948), Albert Edward Alexander (1879–1893). Księżniczka Sophia walczyła o prawa kobiet.
![]() |
Eleveden Hall ok. 1863 r., przed przebudową |
![]() |
Elveden Hall po przebudowie |
![]() |
Elveden Hall, Suffolk |
![]() |
Elveden Hall |
Królowa Wiktoria tolerowała jego szokujące zachowanie przez ponad dekadę, aż w końcu sama zaczęła go prosić, aby ograniczał wydatki.Dopiero w 1877 roku rząd odmówił finansowania maharadży. Dalip zaczął wysyłać złowieszcze groźby, a w 1886 roku wystawił na aukcji wszystko, co znajdowało się w Elveden Hall, choć dom był już zajęty przez rząd na zabezpieczenie długów. Dalip planował kupić bilety dla siebie i rodziny na powrót do Indii. Dotarli tylko do Adenu. 21 kwietnia 1886 roku zostali aresztowani w Port Saidzie. W końcu zostali zwolnienia, ale myśli Dalipa radyklanie się zmieniły. Dalip Sigh umiera 21 października 1893 roku nie mając pensa przy duszy, samotny i w obskurnym pokoju w Paryżu mając 53 lata. Żadne z jego dzieci nie doczekało się potomstwa, a więc jego nazwisko umarło wraz z nim.
Opracowano na podstawie książki:
William Dalrymple, Anita Anand, Koh-i-Noor. Historia najsłynniejszego diamentu świata, wydawnictwo Noir sur Blanc, wydanie 2018, tytuł oryg.: Koh-i-Noor. The History of the World's Most Infamous Diamond (2017), tłumaczenie: Krzysztof Obłucki, oprawa twarda, stron 268.
oraz