Magdalena Wala, Rozalia.

Cóż, książka do mnie jeszcze nie dotarła (jestem bardzo niecierpliwa, aby przeczytać ją po redakcji w wersji papierowej), ale dzięki uprzejmości Autorki miałam wielkie szczęście, że czytałam ją wiele tygodni wcześniej. Z  wielką przyjemnością zresztą wróciłam do niej po raz drugi w ostatnich dniach. Po raz kolejnyprzeniosłam się do XIX wieku, niespokojnych czasów zaborów i ruchów niepodległościowych, konspiracji i emisariuszy, zakazanych książek i obowiązujących konwenansów. Na nową zostałam wciągnięta w wir fabuły i poruszonych motywów.

Pamiętacie tytułową Mariannę z powieści Magdaleny Wali? Rozalia to jej młodsza siostra, która nadal mieszkała z matką Elizą i ojcem Henrykiem Pawłowskimi we dworze w Różankach na Litwie. Pilnowała ją Natasza Iwanowna, która obecnie pełniła rolę towarzyszki Rozalii. Młoda dziewczyna była więc notorycznie inwigilowana i pilnowana we własnym domu. Działo się tak dzięki zabiegom ojca, który nie pochwalał czytania książek przez niewiasty. Jego zdaniem kobieta winna jest mężczyźnie przede wszystkim posłuszeństwo. Rozalia niejednokrotnie ukrywała zakazane lektury. Jedną z jej ulubionych były DziadyAdama Mickiewicza. Gdy dom był pogrążony w sennej ciszy, a ojciec nieobecny w domu, Rozalia czas spędzała w bibliotece. Pewnej nocy stała się jednak mimowolnym świadkiem rozmowy ojca z Dymitrem Wrońskim. Rosjanin sugerował Pawłowskiemu, że jego syn Szymon, jest zamieszany w spisek przeciw cesarskiej mości. Co więcej, ku rozpaczy dziewczyny ojciec planował wydać ją za Wrońskiego. To dopiero rozsądna Eliza i jej przemyślany plan wyjazdu do Podgórek w Galicji należących do Michała Sierawskiego, pozwolił uspokoić emocje Rozali. Tam z teściową Marianny, Elżbietą, Eliza uzgadnia ukrycie Rozalii jako zubożałej szlachcianki w roli damy do towarzystwa u jednej z rodzin mieszkających na Pokuciu. W Czarnowcu, u państwa Mierzejewskich, Rozalię będą czekać nowe wyzwania, tajemnice do rozwiązania i przede wszystkim nowe budzące się w niej uczucia.

Rozalia nie jest typem niewieściej salonowej ozdoby. To niespełna siedemnastolatka, rozważna, odważna, wychowana w duchu patriotycznym, od najmłodszych lat zauroczona przyjacielem brata, Arturem. Dziecinna miłość, to jednak nie to samo, co nowe uczucia, z którymi zmierzy się na Pokuciu. Będzie ciekawa i uparta, aby rozwiązać zagadkę tożsamości mężczyzny, który wyratował ją z niefortunnej sytuacji podczas podróży i którego będzie spotykać nocami w majątku Mierzejewskich. Autorka nie zapomina jednak o jeszcze niewinnym podejściu dziewczęcia do niektórych spraw. Siedemnastolatka to już nie dziecko, ale jeszcze nie doświadczona kobieta. Niewątpliwie Rozalia będzie dojrzewać na Pokuciu wewnętrznie i zyskiwać biegłość w zakresie prowadzenia spraw gospodarskich. Szybko bowiem okaże się, że Rozalia świetnie spełnia się w roli nie tylko towarzyszki Julianny, wnuczki Katarzyny Mierzejewskiej, ale żywo poznaje sztukę prowadzenia domu. Przychodzi czas, gdy okazuje się niezastąpiona. Sama zresztą podejrzewała, że jest raczej traktowana jako specjalny gość. Dziwnym jednak się jej wydało, że poznała wszystkich mieszkańców dworu, oprócz tego najważniejszego, pana domu. Intrygujący wydawał się zamknięty dostęp do pobliskich ruin i apartamentu pana. 

Rozalia to powieść historyczna i subtelny romans historyczny, ze wspaniale zarysowanym tłem. Opierając się na źródłach, na kartach powieści autorka odtworzyła ówczesny tryb dnia codziennego, podział obowiązków domowych, spełnianie ówczesnych ról. Dwór na Pokuciu w charakterze rezydentów zamieszkują będący w potrzebie i chętnie przyjmowani krewni. Scharakteryzowany został ówczesny ubiór, wystrój wnętrz i rozmieszczenie komnat, praca pokojówek, stosunki włościan z panem, przyjęcia i wizyty z udziałem rodzin z pobliskich dworów. Z drugiej strony zyskujemy szczegółowe opisy toalety i czy spędzanie czasu przez kobiety podczas comiesięcznych niedyspozycji. Interesujący jest ukazany proces nadzorowania służby podczas prac domowych, dziewiętnastowieczne sposoby na zachowanie czystości, wiara w zabobony, chłopskie zabawy czy ówczesne spędzanie wolnego czasu we dworze. W powieści mamy też gamę barwnych osobowości: prawdziwe damy, kobiety będące salonowymi ozdobami, birbantów, dandysów i kawalerów - dżentelmenów. Gdzieś w tle są problemy związane z niewolą Polski, z  konspiracją, z próbami walk niepodległościowych, z agresywnymi wystąpieniami włościan wobec panów. Ta świadomość nieustannie towarzyszy czytelnikowi. Dzięki temu też powieść zawiera w sobie szczyptę nostalgii, melancholii i smutku.

Polubiłam Mariannę, ale Rozalię pokochałam. Zarówno powieść jak i bohaterka są mi znacznie bliższe sercu. Autorka drobiazgowo dba o szczegóły, stopniuje emocje, efektywnie kreśli fabułę i konstruuje dialogi. Tego rodzaju książki wymagają wiele pracy i autorskiego skupienia.  Wszyscy zainteresowani dziewiętnastowiecznym życiem codziennym i historią mogą szukać wiedzy z listy lektur dodanych przez autorkę na końcu powieści. Jak najbardziej polecam.